تحلیل انتقادی گفتمان صادق هدایت در چارچوب نظریه فرکلاف

چکیده : ازآنجا که تحلیل انتقادی گفتمان شاخه ای از زبان شناسی به شمار می رود که کارکردهای مختلف زبان در جامعه وسیاست را بررسی می کند، لذا تحقیق حاضر درصدد بررسی دواثر ازصادق هدایت –یکی از نویسند گان بزرگ ایرانی- دراین حوزه برآمده است. به راستی تعامل او با مناسبات سیاسی،فرهنگی واجتماعی روزگارش چیست؟آیا آثارش توانسته است بدون درنظرگرفتن اوضاع و احوال فکری و فرهنگی زمانه اش بر صفحات کاغذ نقش ببندد؟ تحقیق حاضرسعی دارد به بررسی آثارهدایت درحوزه تحلیل انتقادی گفتمان بپردازد ودرچارچوب نظریه فرکلاف (1989) عوامل دخیل درتحلیل این آثار را بررسی کند. جمع آوری اطلاعات این تحقیق به روش کتابخانه ای بوده وتحلیل داده ها به صورت توصیفی-تحلیلی انجام گرفته است.داده های تحقیق حاضربیست وپنج پاراگراف ازداستان داش آکل می باشد که درفصل تحلیل داده ها قرارگرفته وده سوال موجود دربخش توصیف نظریه فرکلاف به طورمفصل درآنها بررسی شده است.علاوه برآن پانزده پاراگراف دیگرازداستان حاجی آقا نیزبه صورت جدول هایی تنظیم شده ودرپیوست گنجانده شده است. با توجه به داده های به دست آمده ازاین تحقیق و با فرض اینکه ایدئولوژی و قدرت در آثار هدایت نقش مهمی دارد و ابزارهای نحوی وجهیت، مجهول سازی و اسمی شدگی در بیان سبک و دیدگاه او نقش موثری ایفا می کند، تحلیل داده ها پاسخگوی این سوال ها خواهد بود که در تحلیل انتقادی گفتمان هدایت چه شاخص هایی وجود دارد؟ و در تبیین دیدگاه وی چه ابزارهای نحوی دخالت دارد؟ نتایج تحقیق حاضر نشان می دهد : - نگاه ایدئولوژیکی شخصیت اصلی داستان به روابط موجود در جامعه در شکل گیری روابط قدرت نقش دارد. - وجه خبری بکار گرفته در داستان بیانگر قاطعیت و صراحت نویسنده در بیان وقایع می باشد. - اسمی شدگی در داستان به برجسته سازی عناصر آن پرداخته است. - پنهان سازی عامل به وسیله مجهول شدگی می تواند در بر گیرنده ایدئولوژی خاصی باشد چکیده : ازآنجا که تحلیل انتقادی گفتمان شاخه ای از زبان شناسی به شمار می رود که کارکردهای مختلف زبان در جامعه وسیاست را بررسی می کند، لذا تحقیق حاضر درصدد بررسی دواثر ازصادق هدایت –یکی از نویسند گان بزرگ ایرانی- دراین حوزه برآمده است. به راستی تعامل او با مناسبات سیاسی،فرهنگی واجتماعی روزگارش چیست؟آیا آثارش توانسته است بدون درنظرگرفتن اوضاع و احوال فکری و فرهنگی زمانه اش بر صفحات کاغذ نقش ببندد؟ تحقیق حاضرسعی دارد به بررسی آثارهدایت درحوزه تحلیل انتقادی گفتمان بپردازد ودرچارچوب نظریه فرکلاف (1989) عوامل دخیل درتحلیل این آثار را بررسی کند. جمع آوری اطلاعات این تحقیق به روش کتابخانه ای بوده وتحلیل داده ها به صورت توصیفی-تحلیلی انجام گرفته است.داده های تحقیق حاضربیست وپنج پاراگراف ازداستان داش آکل می باشد که درفصل تحلیل داده ها قرارگرفته وده سوال موجود دربخش توصیف نظریه فرکلاف به طورمفصل درآنها بررسی شده است.علاوه برآن پانزده پاراگراف دیگرازداستان حاجی آقا نیزبه صورت جدول هایی تنظیم شده ودرپیوست گنجانده شده است. با توجه به داده های به دست آمده ازاین تحقیق و با فرض اینکه ایدئولوژی و قدرت در آثار هدایت نقش مهمی دارد و ابزارهای نحوی وجهیت، مجهول سازی و اسمی شدگی در بیان سبک و دیدگاه او نقش موثری ایفا می کند، تحلیل داده ها پاسخگوی این سوال ها خواهد بود که در تحلیل انتقادی گفتمان هدایت چه شاخص هایی وجود دارد؟ و در تبیین دیدگاه وی چه ابزارهای نحوی دخالت دارد؟ نتایج تحقیق حاضر نشان می دهد : - نگاه ایدئولوژیکی شخصیت اصلی داستان به روابط موجود در جامعه در شکل گیری روابط قدرت نقش دارد. - وجه خبری بکار گرفته در داستان بیانگر قاطعیت و صراحت نویسنده در بیان وقایع می باشد. - اسمی شدگی در داستان به برجسته سازی عناصر آن پرداخته است. - پنهان سازی عامل به وسیله مجهول شدگی می تواند در بر گیرنده ایدئولوژی خاصی باشد کلید واژه ها: گفتمان ،تحلیل گفتمان انتقادی ، ارزش تجربی ، ارزش رابطه ای، ارزش بیانی